Mondmaskers maken emotioneel ontwikkelen voor kinderen moeilijker

Lichaamstaal geeft aan de omgeving een inkijk in je stemming en emoties. Vaak al in de eerste milliseconden dat we iemand ontmoeten, proberen we de ander in te schatten. Mimiek als onderdeel van die non-verbale taal is voor elk mens zeer belangrijk, en dat is zeker zo voor kinderen. Bij het dragen van een mondmasker valt een groot gedeelte van deze communicatietool weg.

De taal van emotie leren

Bij kinderen zie je in de ontwikkeling dat non-verbale lichaamstaal een grotere rol speelt in de totale communicatie dan bij volwassenen. Voor volwassenen is het makkelijker om hun emoties verbaal uit te drukken. Kinderen hebben dat eigenlijk nog niet geleerd. Zolang kinderen nog niet goed kunnen praten - maar ook daarna nog - zijn ze erg aangewezen op non-verbale taal om zichzelf duidelijk te maken. Weetje: slechts een fractie van de boodschap die we overbrengen, verloopt via woorden.

Kinderen bestuderen heel de dag door gezichtsuitdrukkingen om de taal van emoties te leren. Om non-verbale taal van andere kinderen en volwassenen op te pikken, bootsen kinderen na wat ze zien. Ze spiegelen. Om emoties aan te leren, zijn kinderen dus zeer afhankelijk van hoe iets wordt gebracht.

Moeilijker herkennen en spiegelen

Doordat hun juf, meester of de klasgenoten een mondmasker dragen, is het voor kinderen moeilijker om non-verbale taal - zoals mimiek - te detecteren en na te doen. Een gezicht drukt heel veel uit en door mondmaskers gaat heel veel van de taal verloren. Doordat enkel de ogen nog zichtbaar zijn bij het dragen van een mondmasker, kunnen kinderen dus emoties moeilijker herkennen en ermee aan de slag gaan.

Voor een aantal kinderen kan dat gevolgen hebben. Het kan ervoor zorgen dat sommigen zich minder empatisch gaan inleven en het kan leiden tot een verhoging van psychologische problemen of stress.

Uit onderzoek van de Universiteit van Ulmen, Duitsland, blijkt bovendien dat mondmaskers negatieve emoties zoals angst of verdriet benadrukken en positieve emoties verzwakken. Die blokkade van emoties kan ook gevolgen hebben op latere leeftijd.

Taalverwerving verloopt moeizamer

Ook op gebied van taalontwikkeling is er een impact. Kinderen beheersen de taal nog niet goed en hebben nog geen brede woordenschat verworven. Nu veel woorden achter een mondmasker worden uitgesproken, kan dat een probleem vormen, zeker voor de kinderen die al een achterstand hebben. Zo ontstaat in de huidige pandemie een groeiende kloof tussen de kinderen die al een beetje achterstonden en diegenen die wel meekonden.

Kinderen ontzien

Voor de emotionele ontwikkeling van jonge kinderen is het gebruik van een mondmasker om genoemde redenen af te raden, zowel bij kinderen als bij leraren. Als het toch wordt gedragen in het belang van de gezondheid van de gehele bevolking, zouden we beter opteren voor mondmaskers waarbij de mond nog zichtbaar is.

Leraren zouden daarnaast emoji’s (pictogrammen met emoties, nvdr.) kunnen gebruiken om gevoelens te uiten en te kaderen. Zo kan de juf een set kaarten hebben met emoji’s op om gevoelens te tonen. Vergelijk het met online communiceren, daar gebruik je emoji’s of gifs om uit te beelden wat je bedoelt, om taal te geven aan je platte woorden. Op die manier kunnen leraren toch die emotionele ontwikkeling bevorderen.

Tenslotte is er een essentiële rol voor de overheid weggelegd. Kinderen krijgen binnen het huidige beleid te weinig aandacht. Met wat we nu weten zouden kinderen voorrang moeten krijgen. Ze zitten in een fase waarin ze enorm groeien en ontwikkelen. Daarbij is het belangrijk om die emotionele band en contacten met anderen aan te gaan. Als volwassenen moeten we waken over hun mentaal welzijn.

Wat kan je als ouder doen?

Ouders spelen een belangrijke rol bij de detectie van mentale problemen bij kinderen. Ze zijn dan ook de eerste die problemen kunnen vaststellen. Verandering in het gedrag van kinderen is heel vaak een signaal dat er iets speelt. Daarnaast hebben kinderen door spanningsopbouw last van lichamelijke klachten buikpijn, nekpijn of hoofdpijn. Eerder onderzoek toonde al aan dat negen op de tien buikpijnklachten bij kinderen geen lichamelijke oorzaak hebben. Als kinderen spanningen, stress of negatieve emoties hebben, komt dat moeilijk tot uiting in woorden. In plaats daarvan komt het naar buiten in vormen van psychosomatische pijn. Een kind dat zegt: ‘Ik heb buikpijn’, zegt eigenlijk heel vaak: ‘Ik zit met iets.’ Zoek ondersteuning indien nodig.