Hoogsensitiviteit bij kinderen. Je zult er vast al eens over gehoord of gelezen hebben. Maar wat is hoogsensitiviteit? Hoe herken je het bij je kind? Het opvoeden van een hoogsensitief kind vraagt heel wat van ouders. Hét hoogsensitieve kind bestaat niet, dus er zijn ook geen kant-en-klare tips die voor elke ouder met een hoogsensitief kind werken. Echter zijn er wel een aantal gemeenschappelijke succesfactoren in de opvoeding van een hoogsensitief kind. Het belang van een sensitieve opvoeding zorgt ervoor dat je hoogsensitiviteit binnen het gezin in goede banen kan leiden.
Wat is hoogsensitiviteit?
Hoogsensitieve kinderen hebben moeite met het verwerken van zintuiglijke prikkels. Ze zijn bijvoorbeeld gevoeliger voor geluid, hoe iets aanvoelt of ruikt. Hoogsensitieve kinderen zijn ook in emoties gevoeliger, ze kunnen snel overspoeld worden door intense gevoelens van bijvoorbeeld verdriet of blijdschap. Deze kinderen denken langer en intensiever na. Deze kinderen zijn creatief en slim, maar hebben meer verwerkingstijd nodig. Door hun gevoeligheid kunnen ze zich soms terugtrekken en verlegen overkomen.
Kenmerken van een hoogsensitief kind
1. Prikkelgevoelig
Hoogsensitieve kinderen zijn gevoelig voor bijvoorbeeld hoe kleding aanvoelt (denk aan de naden in de sokken en labels in de kleding), harde geluiden, pijn of geur. Ze hebben moeite met een drukke klas en een vreemde geur valt hen al snel op. De vele prikkels zijn voor hen erg vermoeiend.
Hoogsensitieve personen beleven als het ware alles in ‘high-definition’.Prikkels zijn overal. Op elk moment van de dag moeten ze prikkels (bijvoorbeeld licht, smaak, geuren, vormen en geluiden) trotseren.
2. Intense emoties
Hoogsensitieve kinderen beleven alles zeer intens. Ze kunnen intens blij zijn, maar ook intens verdrietig.
3. Nieuwsgierig
Hoogsensitieve kinderen stellen veel (diepgaande) vragen en denken net een stapje verder. Zo zijn hun acties ook niet snel impulsief, juist eerder bedachtzaam.
4. Oog voor detail
Een hoogsensitief kind ziet al snel wanneer er in een klaslokaal iets veranderd is, ook kleine veranderingen aan iemands uiterlijk zal het hoogsensitieve kind niet ontgaan.
5. Moeite met veranderingen
Structuur is voor hoogsensitieve kinderen van belang. Ze houden van voorspelbaarheid en hebben moeite met onverwachte situaties. Dit laatste geeft namelijk teveel prikkels waar ze zich niet op hebben kunnen voorbereiden.
6. Perfectionistisch
Perfectionisme is een eigenschap die je veel ziet bij hoogsensitieve kinderen. Ze onderschatten vaak hun talenten en ontwikkelen soms ook faalangst.
7. Aanvoelen stemming van anderen
Het aanvoelen van hoe een ander zich voelt, dat kunnen hoogsensitieve kinderen erg goed, ze kunnen goed inleven en medeleven tonen.
Opvoedtips voor je hoogsensitieve kind
1. Zorg voor harmonie
Hoogsensitieve kinderen zijn gevoelig voor sfeer, voor gevoelens van anderen. Help je kind door te waken voor een goede sfeer en harmonie in het gezin. Praat op een rustige en vriendelijke toon. Lees je in over het thema, door bijvoorbeeld 'Hoogsensitief opvoeden' te ontlenen in de bib.
Observeer en leer: wat zijn de elementen die je kind overprikkeld maken? Zijn ze vermijdbaar of kan je aan je hoogsensitieve kind aanleren om een situatie de volgende keer op een andere manier aan te pakken? Wat kan je doen om je kind voor te bereiden?
2. Geef je kind de ruimte
Het verwerken van informatie en zintuiglijke prikkels kost meer tijd bij hoogsensitieve kinderen. Geef je kind de tijd om te antwoorden of een taak uit te voeren.
Wanneer je kind de tijd krijgt die het nodig heeft, vindt het rust. De tijd durven en kunnen nemen is een opgave in deze jachtige samenleving vol prikkels. Door het goede voorbeeld te geven en op de pauzeknop te durven drukken, krijg je de kans om naar de kwaliteiten van je kind te kijken. Je kind leert zo dat stilstaan mag.
3. Bereid je kind voor
Bereid je kind tijdig voor op wat je van hem of haar verwacht en voorkom hierdoor spanningen bij je kind. Bespreek met je kind welke hulpmiddelen kunnen helpen in een spannende prikkelrijke situatie.
4. Help je kind ontprikkelen
Wanneer je kind gedurende de dag momenten heeft die intensief zijn, wat zintuiglijke indrukken betreft, zorg dan voor afschakeltijd. Daarmee bedoel ik tijd om te ontprikkelen, om tot rust te komen. Dit kan door te bewegen (zoals trampoline springen), maar ook door even met een strip en een verzwaarde knuffel op de bank te liggen.
5. Piekergedachten kaderen en de goede bedoeling zien
Help je kind om piekergedachten van zich af te schrijven. Bij jonge kinderen met een ‘vol hoofd’ kun je gebruik maken van boekjes zoals 'over mij, van mij' om samen de dag de dag door te spreken.
Hoogsensitieve kinderen zitten vol goede intenties. Zo willen ze bijvoorbeeld graag helpen, gaan ze conflicten uit de weg of proberen ze iemand te ‘pleasen’. Als ouder op zoek gaan naar wat speelt binnen in je kind, is net zo belangrijk als reageren op zichtbaar gedrag. Achter elk doen (of laten) van een kind zit namelijk een drijfveer: zoals hoogsensitieve kinderen belang hechten aan de goede intenties van anderen, willen ze ook dat hun eigen bedoelingen worden erkend.
Praat met je kind om te ontdekken hoe het zit met zijn of haar binnenkant. Gebruik praatkaartjes om de dag te overlopen. Bespreek gevoelens.
Het aanvoelen van mensen is een enorm talent. Wanneer je kind dit kan ontplooien zonder zichzelf te verliezen, zal het deze eigenschap als kracht kunnen inzetten. Het is daarbij belangrijk om dit ook zo te verwoorden naar je kind. Soms denk je misschien dat je kinderen beschermt door te zeggen dat ze niet zo emotioneel moeten zijn, dat ze meer aan zichzelf moeten denken, maar kinderen kunnen niet anders, dit is een wezenlijke eigenschap die ze moeilijk kunnen verstoppen en wanneer ze dit wel doen, zijn ze zichzelf niet.
6. Eerlijk duurt het langst
Hoogsensitieve kinderen zijn zeer opmerkzaam en voelen snel aan wanneer iemand oneerlijk behandeld wordt. Ervaren ze een situatie als onrechtvaardig, dan kunnen ze dit soms niet goed plaatsen en reageren hier sterk op. Ze kunnen moeilijk omgaan met deze onrechtvaardigheid. Ze hechten veel waarde aan relaties met mensen (vrienden, ouders, enzovoort). Ze willen graag eerlijk en echt behandeld worden en ze voelen heel snel aan wanneer dit niet het geval is.
Wees oprecht en echt in je zijn en handelen. Authentiek en echt zijn, het lijkt allemaal zo evident, maar is het niet. We zijn zelf in ons leven door zoveel gebeurtenissen, relaties en opvoeding gevormd dat het niet altijd gemakkelijk is om te weten wie je ‘echt’ bent. Toch is deze zoektocht en het durven echt en eerlijk te zijn een ongelooflijk belangrijk voorbeeld
naar onze kinderen toe. Ze observeren ons immers bewust en onbewust en nemen dit van ons over. Wanneer je zelf bedroefd of verdrietig bent, verstop je tranen dan niet, maar laat ze zien en praat er eventueel over met je kind.
Mama Ellen ‘Mijn oma was heel ziek en we wisten dat ze niet lang meer zou leven. Toen we bezig waren met ons ochtendritueel, kreeg ik een berichtje van mijn vader dat mijn oma net overleden was in het bijzijn van haar kinderen. Ik snakte naar adem en liet mijn verdriet toe. De tranen stroomden over mijn wangen. Ik ben naar mijn kinderen gegaan en bij hen gaan zitten. “Is oma gestorven?” vroe- gen ze. Ze wisten dus al wat er aan de hand was en ze hebben me allebei stevig vastgepakt. Op deze manier wil ik ze laten zien dat verdriet hebben echt mag, dat het helpt, dat ook zij mogen huilen wanneer ze verdrietig zijn. Ik wil ze niet leren dat ik nooit hoef te huilen, want dan denken ze misschien dat dat niet oké is.’
Hulpmiddelen voor je hoogsensitieve kind
Veel hoogsensitieve kinderen hebben baat bij het gebruik van hulpmiddelen. Producten die helpen de prikkels te verwerken. De volgende producten helpen hoogsensitieve kinderen om rust te vinden en weer in balans te komen.
1. Verzwaring
Verzwaring helpt gevoelige kinderen tot rust te komen. Verzwaarde knuffels of verzwaringsdeken bieden je kind een gevoel van geborgenheid en veiligheid en kalmeert lichaam en geest. Een aanrader bij inslaapproblemen.
lees verder onder de foto
2. Kauwsieraden
Sommige sensitieve kinderen verwerken prikkels door ergens op te kauwen, denk aan het kauwen op een potlood of op kleding. Juist deze kinderen hebben baat bij bijtkettingen om spanning te verminderen en de concentratie te verbeteren.
3. Friemelmateriaal
Friemelen is ook een manier om prikkels te verwerken. Door doelloos te friemelen beperk je andere inkomende prikkels en kom je tot rust. Er bestaat een groot aanbod in friemelmateriaal, een stressbal of tangle zijn het meest bekend.
Artikel geschreven door: Drs. Suzanne van der Star, orthopedagoog en eigenaar van Educadora www.educadora.nl / www.educadora-webshop.nl & Steven Gielis, ZITDAZO.
