Herkenbaar voor veel ouders: kleine kinderen tracht je zo veel mogelijk te beschermen tegen gevaren. Goed bedoeld, maar contraproductief leert nieuw onderzoek van de Arteveldehogeschool.

"Misschien wel de belangrijkste reden om kinderen risico's te laten nemen: kinderen zoeken ze spontaan op en genieten vaak van de mix tussen opwinding en angst”, weet onderzoeker Helena Sienaert. “Iets proberen op de grens van je mogelijkheden, betekent ook dat je die grens kan verleggen. Je doet spannende ervaringen op en leert nieuwe vaardigheden. Dat geldt trouwens ook voor volwassenen. Kinderen kunnen zo leren om zélf risico's in te schatten.” Dat ze af en toe een flinke buil of schram oplopen, hoort bij het opgroeien, meent het onderzoeksteam.

Als je álle risico’s probeert weg te nemen, ontneem je kinderen meteen ook de kans om zélf met risico’s om te gaan. Ook jonge kinderen zijn in staat om met ouderlijke ondersteuning risico’s te overwinnen. "Iedereen komt in zijn leven vroeg of laat voor onvoorspelbare situaties te staan. Om als volwassene in het diepe te durven springen, moet je als kind de kans krijgen om dat letterlijk te proberen. Ondersteun kinderen bij risico's op hun maat, en je stimuleert meteen ook competenties die later essentieel zijn: ondernemingszin, creatief en oplossingsgericht denken, veerkracht en zelfvertrouwen, en... niet te vergeten: risicocompetentie."

Elke ouder wil zijn kind beschermen tegen gevaar, maar het onderzoek stipuleert het verschil tussen de begrippen gevaar en risico. Een gevaar is een element in de omgeving waaraan een iemand zich kan verwonden (bv. een roestige spijker die uit een plank steekt, een ander kind of dier dat kan bijten). Een risico is de kans op een negatief gevolg zoals schrikken of een letsel (bv. je schaven, gebeten worden). Een risico betekent eigenlijk gewoon dat de uitkomst van een situatie onzeker is. Een risicovolle situatie kan dus fout aflopen... maar ze kan ook goed uitdraaien.

“Tijdens risicovol spelen bevinden kinderen zich op de wip. Ze vinden het tegelijk leuk en ook best wel spannend. Wanneer kinderen risicovol spelen, varieert hun welbevinden. Iets doen wat je petje (bijna) te boven gaat, voelt heel bijzonder. Je ervaart verschillende emoties tegelijk. De meeste kinderen voelen opwinding wanneer ze iets proberen op de grens van hun mogelijkheden. Soms slaat dat om in angst. Tijdens risicovol spelen zoeken kinderen die mix aan emoties bewust op. Balanceren tussen opwinding en angst is een continue evenwichtsoefening. En bij het goede evenwicht doet een kind waardevolle sleutelervaringen op.”

In de Scandinavische landen is risky play een evidentie. En bij dat risicovol spelen loopt het inderdaad soms fout. Zo worden eenvoudige breuken ook bij ons in Vlaanderen bijvoorbeeld als aanvaardbaar gezien in de richtlijnen over veilige speelterreinen. “Voor de duidelijkheid: we willen niet dat kinderen zich nodeloos pijn doen. Maar soms weegt de speelwaarde op tegen de risico's.”

Meer info over het onderzoek en tips vind je hier

Credits foto: Helena Sienaert